GIDA ETİKETLERİNDE RAF ÖMRÜ BİLGİSİNİN BELİRLENMESİ VE BELİRTİLMESİ HAKKINDA KILAVUZ

Temmuz 17, 2023

Gıda Etiketlerinde Raf Ömrü Bilgisinin Belirlenmesi ve Belirtilmesi Hakkında Kılavuz ve Raf Ömrüne İlişkin Afiş 21.06.2023 tarihinde T.C Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü’nün duyuru sayfasında yayımlanmıştır.

A) AMAÇ VE KAPSAM

Bu kılavuz 11/6/2010 tarihli ve 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu’nun 21’inci, 22’nci, 23’üncü, 24’üncü, 27’nci, 28’inci, 32’nci ve 34’üncü maddelerine dayanılarak hazırlanmış olan 26.01.2017 tarihli ve 29960 mükerrer sayılı Resmi Gazete yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği çerçevesinde hazırlanmıştır. Bu kılavuz; gıda etiketlerinde yer alan ve ürünün raf ömrünü belirten tarih bilgisine ilişkin, gıda işletmecilerine rehberlik etmek, uygulamada birlikteliği sağlamak ve tüketicileri bilgilendirmek amacıyla hazırlanmıştır. Gıda kaybı ve israfını en aza indirmek için gıdanın raf ömrünün gıda işletmecisi tarafından doğru belirlenmesi, Son Tüketim Tarihi veya Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi kavramlarının da tüketici tarafından doğru bilinmesi önem arz etmektedir.

B) GENEL UYGULAMA ESASLARI

Kılavuzun Genel Uygulama Esasları bölümünde Son Tüketim Tarihi, Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi, Gıda İşletmecisinin Sorumlulukları, STT veya TETT Kullanımı, Gıda Etiketinde Zorunlu Tarih Bilgisi, Tarih Bilgisinin Zorunlu Olmadığı Gıdalar, TETT’nin Etiket Üzerinde Belirtilmesi, STT’nin Etiket Üzerinde Belirtilmesi, Dondurulma

Tarihi, Etikette Tarih Yazım Şekli, Özel Muhafaza veya Kullanım Koşulları, Kullanım Talimatı, TETT’si Geçmiş Gıdaların Gıda Güvenilirliğini Sağlamada Dikkat Edilecek Hususlar başlıkları ele alınmıştır.

Başlıklar içerisindeki açıklamalardan bazıları aşağıdaki gibidir;

1. Son Tüketim Tarihi

- STT; mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilen ve bu nedenle insan sağlığı açısından kısa süre içerisinde tehlike oluşturması muhtemel olan gıdaların tüketilebileceği son tarihtir.

2. Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi (TETT)

- TETT; gıdanın etiketi üzerinde belirtilen koşullara uygun şekilde muhafaza edildiğinde, kendine has özelliklerini koruduğu süreyi gösteren tarihtir. - TETT, STT’den farklı olarak gıdanın; tazelik, tat ve aroma gibi kalite kriterleri ve duyusal özelliklerine dayanılarak belirlenmektedir.

3. Gıda İşletmecisinin Sorumlulukları

- Gıdaların raf ömrünün belirlenmesi ve etiket üzerinde belirtilmesi, Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğine göre gıda işletmecilerinin sorumluluğundadır.

4. STT veya TETT Kullanımı

- Mikrobiyolojik açıdan kolay bozulabilen ve bu yüzden kısa bir süre sonra insan sağlığı açısından tehlike teşkil etmesi muhtemel olan kanatlı eti ve ürünleri, balık, kırmızı et ve ürünleri, süt ve süt ürünleri gibi gıdalarda STT kullanılır.

- Oda sıcaklığında mikrobiyolojik açıdan çabuk bozulmayan, genellikle bitkisel kaynaklı gıdalarda TETT kullanılır.

5. Gıda Etiketinde Zorunlu Tarih Bilgisi

- Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği kapsamında gıda etiketlerinde raf ömrünü belirten tarih bilgisi zorunlu bir bilgidir.

6. Tarih Bilgisinin Zorunlu Olmadığı Gıdalar

- Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliği ile özel mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla TETT belirtilmesi zorunlu olmayan gıdalar belirlenmiştir.

7. TETT’nin Etiket Üzerinde Belirtilmesi

- TETT etiket üzerinde “Tavsiye edilen tüketim tarihi” ifadesi açık bir şekilde kullanılarak veya “… tarihinden önce tüketilmesi tavsiye edilir.” şeklinde belirtilir.

8. STT’nin Etiket Üzerinde Belirtilmesi

- Son tüketim tarihi, etiket üzerinde “Son tüketim tarihi” ifadesi açık bir şekilde kullanılarak veya “…. tarihine kadar tüketiniz.” şeklinde belirtilir.

9. Dondurulma Tarihi

- Dondurulmuş et, dondurulmuş hazırlanmış et karışımları ve dondurulmuş işlenmemiş balıkçılık ürünlerinde, dondurulduğu tarih ‘ …. tarihinde dondurulmuştur’ şeklinde belirtilir.

- Dondurulma tarihi, gün, ay ve yıl olarak, bu sırayla ve kodlanmadan belirtilir.

10. Etikette Tarih Yazım Şekli

- Tarih, yukarıda belirtilen sırayla ve tüketicinin anlayabileceği bir şekilde verildiği sürece, farklı formatlar kullanılabilir.

11. Özel Muhafaza veya Kullanım Koşulları

- Gıdanın özel muhafaza ve/veya kullanım koşulları gerektirdiği durumlarda, bu koşulların etikette belirtilmesi zorunludur. Hem tarih hem de ilgili muhafaza koşulları, ürünün tüketici tarafından satın alındığı, açılmamış olarak bekleyeceği duruma yönelik olmalıdır.

12. Kullanım Talimatı

- Kullanım talimatı olmadan gıdanın uygun şekilde tüketimi mümkün değilse, etiket üzerinde gıdanın uygun şekilde tüketilmesini sağlayacak biçimde kullanım talimatı yazılır.

13. TETT’si Geçmiş Gıdaların Gıda Güvenilirliğini Sağlamada Dikkat Edilecek Hususlar

- Gıda üreticileri, gıda kalitesinin korunması ve gıda güvenilirliğinin sağlanması için doğru TETT’yi belirleyerek, gıda etiketlerine bu TETT’yi yazmalıdır. Ayrıca, üreticiler tarafından TETT yazılan gıda ambalajlarında, tüketicilerin gıdayı uygun şekilde muhafaza edebilmesi için mevzuata uygun yönlendirici ifadelere de yer verilmelidir.

- TETT belirtilen gıda ambalajlarında, tüketicilerin gıdayı uygun şekilde muhafaza edebilmesi ve TETT sonrası tüketiminde gerekli kontrolleri yapması adına, duyusal kontrolün önemini anlatmak için aşağıdaki yönlendirici semboller kullanılabilir. Bu semboller satış yerlerinde veya gıda bankalarında da kullanılabilir.

C. RAF ÖMRÜNÜN BELİRLENMESİ

Kılavuzun Raf Ömrünün Belirlenmesi bölümünde Gıda Raf Ömrünün Uygun Şekilde Belirlenmesinin Önemi, Gıda İşletmecileri Tarafından Gıdaların Raf Ömrüne Karar Verilmesi, Gıdaların Raf Ömrünün Belirlenmesinde Kullanılan Yöntemler, Raf Ömrüne İlişkin Afiş başlıkları ele alınmıştır.

Başlıklar içerisindeki açıklamalardan bazıları aşağıdaki gibidir;

14. Gıda Raf Ömrünün Uygun Şekilde Belirlenmesinin Önemi

- Raf ömrünün (STT veya TETT) belirlenmesinde gıdanın mikrobiyolojik, kimyasal ve fiziksel dayanıklılığının belirlendiği raf ömrü testlerinin yapılması ve sonrasında sonuçların teknik deneyim ve yeterliliği olan uzmanlarca değerlendirilmesi gereklidir. Bazı gıdalar için ise mikrobiyolojik gelişimin bilgisayar modellemesi veya spesifik patojenin canlılığının test edildiği sorgulama çalışması yapılmalıdır.

15. Gıda İşletmecileri Tarafından Gıdaların Raf Ömrüne Karar Verilmesi

- Gıdalarda raf ömrünü belirten tarih bilgisi belirlenirken; 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu kapsamında Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelik, Gıda Hijyen Yönetmeliği, Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği, Gıda ve Yemin Resmi Kontrollerine Dair Yönetmelik, Hayvansal Gıdaların Resmi Kontrollerine Dair Yönetmelik ile birlikte Türk Gıda Kodeksi hükümleri dikkate alınır.

16. Gıdaların Raf Ömrünün Belirlenmesinde Kullanılan Yöntemler
Gıdaların raf ömrünün belirlenmesinde kullanılabilecek örnek yöntemler;

1) Literatür ve referans değerlerinin tespiti:
2) Benzer ürünlerin dağıtım-iade zamanlarının değerlendirilmesi ve tüketici şikayetlerinin takibi:
3) Statik raf ömrü testleri:
4) Hızlandırılmış raf ömrü deneyleri:
5) Dağıtım zinciri içinde uç noktalarda test edilmesi ve raf ömrü kontrolü:
6) “Kötüye kullanım/sorgulama” testi:

17. Raf Ömrüne İlişkin Afiş

STT ve TETT farkını açıklayan, tüketici ve gıda işletmelerine yönelik bilgilendirici bir afiş hazırlanmıştır. Hazırlanan bu afişin gıda işletmelerinde tüketicilerin kolayca görebileceği yerlerde kullanılması uygun olacaktır.

Kılavuzun tam metnine ulaşmak için tıklayınız.

Detaylı bilgi için;

+90 212 496 48 52 ya da foodlab.turkey@intertek.com